Araç değer kaybı, bir aracın gerçekleşen kaza sonucunda aldığı hasar sebebiyle ikinci el piyasasında yaşadığı değer kaybı anlamına gelmektedir. Kaza geçirmiş bir aracın alıcı karşısındaki değeri, araç tamamen onarılmış olsa dahi, hasarsız bir araçla aynı olmayacaktır. Kaldı ki, kazadan sonra hasar gören motorlu taşıtlar Trafik Sigortaları Bilgi Merkezi (TRAMER) sistemine kaydedilir. Böylece kazadan sonra aracınız hasar gördüyse, araç değer kaybı kaçınılmaz olacaktır. Bu durumda kazada kusurlu olan tarafa ya da sigorta şirketine araç değer kaybı tazminatı yönlendirilmelidir.
Yargıtay 17.Hukuk Dairesi E. 2016/966 K. 2016/5728 T. 10.5.2016 sayılı kararında değer kaybını; kaza nedeniyle aracın onarılması sonucunda ortaya çıkan değeri ile kazadan önceki, hiç hasarlanmamış durumundaki değeri arasındaki fark olarak açıklamıştır. Yargıtay aynı kararında değer kaybı belirlenirken aracın markasının, yaşının, modelinin ve hasar gördüğü kısımların dikkate alınacağını da belirtmiştir.
Araç Değer Kaybı Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Tazminatın hesaplanması, 14.05.2015 tarihli ve 29355 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan ve 01.06.2015 tarihinde yürürlüğe giren Karayolları Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası Genel Şartları Eki Değer Kaybı Hesaplama Esaslarına göre yapılmaktadır.
Araç değer kaybının miktarı aracın modeli, hasarın niceliği ve niteliği, kazanın oluş şekli, aracın hasar tarihindeki yaşı gibi etkenler itibariyle değişiklik gösterir. Yine tarafların kusur oranları tazminat miktarının belirlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Araç değer kaybı hesabında kullanılacak bir formül oluşturulmuştur ve hesaplama bu formüle göre yapılır. Temelde hesaplamanın mantığı aracın hasarsız halinin ikinci el piyasasındaki rayiç bedeli ile onarılmış halinin ikinci el piyasasındaki rayiç bedeli arasındaki farktır. Bu tazminatın belirlenmesinde yukarıda sayılan unsurlar etkilidir. Önemli bir diğer husus ise aracın hasar gören parçalarının daha önce hasara uğramamış olması gerekliliğidir. Tazminatın dayandırılacağı kazada hasar gören parçalar, daha önceden hasar görmüş ve onarılmış parçalar ise araç maliki bu parçaların değerini tazminat hesabında göz önünde bulunduramayacaktır.
Araç değer kaybının belirlenmesi bilirkişi tarafından gerçekleştirilen bir işlemdir.
Araç Değer Kaybı Tazminatı Nasıl Alınır?
Daha önceki kanuni düzenlemelerde araç değer kaybı tazminatı talep edilebilecek araçlarla ilgili bir sınırlama bulunsa da, yeni düzenleme sonucunda tazminatın talep edilebilmesi hususunda araç yaşı ve kilometresiyle ilgili bir sınırlama bulunmamaktadır. Otomobil, kamyonet, motosiklet olması fark etmeden araç değer kaybı başvurusu yapılabilir. Karayolları Trafik Kanunu’nun 91. maddesi uyarınca Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası, motorlu taşıt işletenler için zorunludur ve araç değer kaybı Zorunlu Mali Mesuliyet Sorumluluk Sigortası teminatı kapsamındadır. Böylece, hasar gören araçlar için sigorta şirketine başvuruda bulunulmasının önünde bir engel bulunmamaktadır. Ancak araç değer kaybı tazminatı başvurusu için iki temel şart bulunur;
- Değer kaybı tazminatı başvurusunda bulunan kişi tam kusurlu olmamalıdır. Kusurun tamamının karşı tarafta olması durumunda araç değer kaybının tamamının tazmini mümkün olabilir. İki tarafın da kusurlu olduğu durumlarda taraflar kusur oranlarına göre talepte bulunabilecektir. Yani taraflar mevcut zarardan kusurları oranında sorumlu tutulacaklardır.
- Hakkında değer kaybı başvurusu yapılan araç pert olmamalıdır. Gerçekleşen kaza sonrası araç ağır hasar görmüşse ve onarım masrafları hasar gören aracın piyasa değerini aşıyorsa, bu durumda aracın hurdaya ayrılması söz konusu olacaktır. Bu duruma aracın pert olması da denir. Aracın pert olması halinde araç maliki, tazminat miktarı olarak aracın ikinci el piyasasındaki sürüm değerini alacaktır. Bu durumda araç değer kaybı tazminatı söz konusu olmaz.
Başvuru ve Zamanaşımı
Şartların gerçekleşmesi halinde, öncelikle kusurlu araç sahibinin sigorta şirketine başvurulmalıdır. Karşı tarafın sigorta şirketine duyuru yapılmadan dava açılması mümkün değildir. Sigorta şirketine yapılacak olan başvuru, yazılı şekilde yapılmalıdır. Kazaya karışan aracın sigorta şirketine yapılan başvurudan sonra, sigorta şirketinin 15 gün içerisinde yazılı olarak cevap vermemesi, verilen cevapta tazminatı ödemeyi kabul etmemesi yahut yalnızca bir kısmını ödemek istemesi durumunda dava açılabilir veya 5684 sayılı Kanun çerçevesinde Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabilir.
Araç değer kayıplarına ilişkin tazminat taleplerinde zamanaşımı süresi, zarar görenin zararı öğrendiği tarihten başlayarak 2 yıl ve her halükarda kazadan itibaren 10 yıl olarak belirlenmiştir. Bu süreler dolduktan sonra zamanaşımı devreye girer ve dava sürecinde zamanaşımı defi ileri sürülebilir.
Araç Değer Kaybı Tazminatı Davası Hangi Mahkemede Açılır?
Sigorta şirketine yapılan başvurunun ardından, araç değer kaybı tazminatının dava yoluyla talep edilmesi de mümkündür. Araç değer kaybı davası haksız fiil sorumluluğu kapsamındadır. Türk hukuk sistemine göre haksız fiil davalarında genel görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir. Ancak tarafların tacir sıfatına haiz olması durumunda genel yetkili mahkeme değişiklik gösterecektir. Buna göre, söz konusu araç değer kaybı tazminatı davası, kazaya karışan diğer araç malikinin sigorta şirketine karşı açılacaksa Türk Ticaret Kanunu’nun 4. maddesi uyarınca görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemeleridir. Dava araç sürücüsüne veya araç sahibine açılacaksa ve bu kişiler tacir sıfatına sahip değillerse Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir. Bu ihtimalde diğer araç malikinin sigorta şirketi hasım olarak gösterilmeyecek olmalıdır. Yetkili mahkeme, kazanın gerçekleştiği yer mahkemesi, zarar görenin bulunduğu yer mahkemesi veya davalının bulunduğu yer mahkemesi olabilir.
Araç Değer Kaybı Tazminatı Davası İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
- Kazanın gerçekleştiği anda tutulan kaza tespit tutanağı
- Kusur oranlarını gösteren tutanak
- Hasar tespit tutanağı
- Hasarı gösteren ve her açıdan çekilmiş araç fotoğrafları
- Onarımla ilgili parça ve işçilik faturaları
- Araç ruhsatları
- Sürücü ehliyeti ve kimlik belgesi
- Araçların ZMMS poliçeleri
- Aracın ekspertiz raporu
- Sair belgeler
Sonuç
Günümüzde araç kullanımın artışı ve trafik yoğunluğu gibi sebeplerle trafik kazası sayısı oldukça artmıştır. Hukuk sisteminde trafik kazalarının maddi zararlarından asgari ölçüde etkilenmek için başvurabileceğimiz çeşitli yollar bulunmaktadır. Bu yollardan biri araç değer kaybı tazminatıdır. Araçta meydana gelen hasar tamamen onarılmış olsa dahi rayiç bedelinde düşüş yaşanması kaçınılmazdır. Bu bedelin tazmini için araç değer kaybı tazminatı davasına başvurulabilir.
